De kwintencirkel

Met de kwintencirkel kunnen we veel uitleggen:

  • Toonsoorten
  • Toonladders
  • Subdominant, Tonica en Dominant
  • Voortekens
  • Enharmonisch verwisselen

Kwinten

Als we bij C (boven de cirkel) beginnen en we gaan telkens een reine kwint verder dan komen we na 12 kwinten weer bij de C bovenaan uit.

De kwinten die we dan doorlopen hebben zijn:

CGDAEBFis
Ges
DesAsEsBesF

Tetrachorden

Vanuit deze tonen kunnen we een tetrachord opbouwen.

Een tetrachord is een toonreeks met de volgende structuur:

Grondtoon – hele toonafstand – hele toonafstand – halve toonafstand

Tetrachorden gaan we gebruiken om majeur toonladders te bouwen.

Vanaf de bovenbeschreven kwinten krijg je de volgende tetrachorden:

Toonsafstandheelheelhalf
Vanuit C:CDEF
Vanuit G:GABC
Vanuit D:DEFisG
Vanuit A:ABCisD
Vanuit E:EFisGisA
Vanuit B:BCisDisE
Vanuit Fis:
Vanuit Ges
Fis
Ges
Gis
As
Ais
Bes
B
Ces
Vanuit Cis:
Vanuit Des
Cis
Des
Dis
Es
Eis
F
Fis
Ges
Vanuit As:AsBesCDes
Vanuit Es:EsFGAs
Vanuit Bes:BesCDEs
Vanuit F:FABesC

De reeksen van Fis/Ges en die van Cis/Des zijn enharmonisch gelijk. Dat betekent dat ze een andere naam hebben terwijl ze dezelfde toetsen zijn.

Majeur toonladders

Voegen we nu twee opeenvolgende tetrachorden samen dan krijgen we een majeur toonladder. Dus:

  • Tetrachord van C met de volgende tetrachord van G geeft de majeur toonladder van C.
  • Tetrachord van G met de volgende tetrachord van D geeft de majeur toonladder van G.
  • Tetrachord van D met de volgende tetrachord van A geeft de majeur toonladder van D.

We krijgen dan het volgende:

Voortekens

Vanuit deze kwintencirkel kun je in kwinten de volgorde van de voortekens berekenen.

VoortekensKruisenMollen
1FisBes
2Fis, CisBes, Es
3Fis, Cis, GisBes, Es, As
4Fis, Cis, Gis, DisBes, Es, As, Des
5Fis, Cis, Gis, Dis, AisBes, Es, As, Des, Ges
6Fis, Cis, Gis, Dis, Ais, EisBes, Es, As, Des, Ges, Ces